تصمیم گیری

محمدرضا بابادی

دانشگاه آزاد واحد اراک

دانشکده مدیریت

 نام و نام خانوادگی: محمدرضا بابادی

 شماره دانشجویی:  930474503

 دانشجوی: کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی(بازاریابی)

  عنوان مقاله: تصمیم گیری

 نام درس: تئوریهای مدیریت

 نام استاد: جناب آقای دکتر سبیلان اردستانی

بسم الله الرحمن الرحیم

فهرست

عنوان:   تصمیم گیری

                                                                                                                              صفحه

چکیده ................................................................................................................................................................1

مقدمه .................................................................................................................................................................1

«بخش اول»

(1-1) تعریف تصمیم گیری ..........................................................................................................................2

(2-1) انواع تصمیم گیری ..............................................................................................................................2

(3-1) گزینه هایی برای انتخاب روش تصمیم گیری .............................................................................6

(4-1) روش تصمیم گیری در شرایط اطمینان ........................................................................................6

(5-1) روش تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان ..............................................................................7

(6-1) روش تصمیم گیری در شرایط ریسک ...........................................................................................7

(7-1) تصمیم گیری فردی و گروهی .........................................................................................................7

«بخش دوم»

(1-2) مقایسه تصمیمات فردی و گروهی .................................................................................................8

(2-2) روش های تصمیم گیری گروهی ...................................................................................................9

(3-2) روش طوفان فکری .............................................................................................................................9

(4-2) روش مبتنی بر ایجاد گروه اسمی ...............................................................................................10

(5-2) میزگرد از راه دور ............................................................................................................................10

«بخش سوم»

نقش ارزشهای حاکم بر تصمیم گیری ......................................................................................................11

حدیث 12 امام علی علیه السلام در مورد تصمیم گیری ...................................................................12

نتیجه گیری .....................................................................................................................................................12

منابع....................................................................................................................................................................13

چکیده

تصمیم گیری و گزینش از جمله مهارت های لازمی است که هر انسانی در طول عمر زندگی به آن احتیاج دارد. این مهارت ضروری یکی از ویژگیهای مهم هر مدیر و مسئول توانایی نیز محسوب می شود. این تصمیم گیری ها هستند که در کلیه موارد مختلف زندگی از جمله زمینه های شخصی، حرفه ای، شغلی، خانوادگی، انتخاب همسر تأثیرگذارند. که بعضی از تصمیمات اتخاذ شده توسط ما که چه بخوریم چه بپوشیم. به کجا برویم، در محیط خانه چگونه رفتار کنیم، در چه رشته ای تحصیل نمائیم.

که بعضی از گزینش های ما در انتخاب تصمیم گیری هستند،که انتخاب ما بر پایه تصمیمات درست هستند، که مسیر زندگی ما را تعیین می کند. و از مهمترین ابزارهای تصمیم دانش عمومی و اطلاعات ویژه ارزش و سلیقه افراد می تواند تأثیر بسزایی دارند. بعضی از تصمیم گیری ها کوچک و کم اثرند و بعضی از آنها چنان مهم هستند که مسیر زندگی، نحوی مدیریت در سازمان، تربیت فرزندان و دیگر مسائل مهم ها را معین می کنند. و این تصمیمات در شکل دهی زندگی ما چنان نقش مهم و زیر بنایی دارند که گفته اند زندگی ها هر چه هست حاصل انتخابهای و گزینش های خود ما است.

مقدمه                      

از آنجایی که خداوند سبحان انسان را آزاد آفرید و انسان به حکم مغیر بودن موجودی متمایز از سایر خلایق گردیده است. این موهبت الهی برای انسان مسئولیت و تکلیف به همراه آورده است. و باز خواست ها، جزاها، پاداشها همگی معلول انتخاب ها و حرکت در مسیرهایی است که خود برگزیده است. و برای اتحاد یک تصمیم مساعد باید بتوان، ارزش هر یک از نتایج احتمالی را که پس از انجام تصمیم او حاصل خواهد شده پیش بینی کرده و بطور ضمنی این ارزش ها را با نوعی مقیاس کمی مقایسه و احتمال موفقیت را بررسی نماید. که این کار همیشه ساده نخواهد بود. تصمیم گیری از اجزای جدایی ناپذیر مدیریت به شمار میآید و در هر وظیفه مدیریت به نحوی جلوه گر است. در تعیین خط مش های سازمان در تدوین هدفها، طراحی سازمان ، انتخاب، ارزیابی و در تمامی اعمال مدیریت تصمیم گیری جز اصلی و رکن اساسی است.

 

بخش اول: (2-1) تصمیم گیری

در هر نوع تصمیم گیری دو عامل اساسی وجود دارد.

1- ارزش نتایج حاصل از اتخاذ تصمیم و اجرای آن و پایه عبارتی ارزش مورد انتظار مشخص

2- شانس و احتمالی که در صورت اقدام برای نیل به نتایج احتمالی مطلوب وجود خواهد داشت

به نظر هربوت سایمون[1]، تصمیم گیری جوهر اصلی مدیریت است و حتی می توان مدیریت را مترادف با آن دانست. وی نظریه تصمیم گیری خود را تحت عنوان «مدیر به عنوان تصمیم گیری» ارائه نمود. به نظر او تصمیم گیرنده فردی است که در تقاطع راه ها، در لحظه انتخاب، آماده است که در یکی از مسیرها پا گذارد. اگر مدیریت را مترادف با تصمیم گیری بدانیم دیگر انتخاب تنها یک راه از راههای دیگر تصمیم گیری نیست. بلکه عنوان تصمیم گیری به کل فرآیند اطلاق می شود.

(1-1) تعریف و فرآیند تصمیم گیری از دیدگاه ((هربوت سایمون )) تعریف تصمیم گیری: عبارت است از انتخاب یک راه از میان راههای مختلف .

فرآیند تصمیم گیری شامل شش مرحله می باشد. که در مرحله هفتم به بعد که بخش اجرا و نظارت و کنترل را شامل می باشد.

1- مرحله اول: شامل تشخیص و تعیین شکل و مسئله ای است که در راه تحقق هدف مانع ایجاد کرده است.

مسائل همانند اشعه خورشید نیستند که از گوشه و کنار ابرها نمایان شدند. چیزی که برای یک مدیر مساله است. ممکن است برای دیگر مدیر یک امر پذیرفته شده و حالتی از وضع موجود باشد. بنابراین شخص تصمیم گیرنده چگونه می تواند مساله ای را شناسایی کند.

تشخیص و تعیین مشکل اساس و بنیان هر تصمیم در نحوی مدیریت نقش بسزایی دارد. که تعیین کننده مسیر تصمیم در مدیریت می باشد. و در صورتیکه در جهت حل مشکل تشخیص انتخابی صحیح نباشد. هزینه های زیادی از لحاظ مادی و زمانی مانع از حل مسئله شود.

بطور مثال: می توان آنرا به شناسایی عواملی اعم از، بیماریهای تنفسی، افت تحصیلی، هزینه های درمانی، تعطیلی ادارات و کارخانه ها در استان خوزستان اشاره نمود، که مشکلات فوق ناشی از ریز گرد و غبارهایی هستند که مانع از ادامه روند زندگی مردم این استان شده است. و باعث ضرر و زیان کلانی به اقتصاد کشور واین منطقه وارد نموده است،اشاره نمود.

2- مرحله دوم: یافتن راه حل های ممکن برای رفع مشکل مذکور:

در این مرحله تمامی راه حل های موجود را از طریق بارش فکری و یا توفان مغزی جمع آوری می کنیم.

 بطور مثال: در زمان ریاست جمهوری آیت الله رفسنجانی که به دوران سردارسازندگی مشهور است.

جهت جلوگیری از هدر رفتن منابع آبی کشور و کاشت نیشکر در خوزستان و سطح زیر کشت مزارع و حل مشکل کم آبی در فصل تابستان اقدام به ساخت سدهای زیادی از جمله کارون1، کارون3، کرخه، مارون، سد تنظیمی گتوند که از برنامه های 4 ساله سوم و چهارم دولت برنامه ریزی شده بود احداث گردیده، که بدلیل عدم جریان رودخانه ها و سرازیر شدن آب به تالابهای خوزستان منجر به خشک شدن آنها گردید.

که طبق نظریه کارشناسان محیط زیست استان خوزستان نیمی از پدیده گرد و غبار منشاء داخلی دارد.

و برای حل مشکل فوق جهت سیراب کردن تالابهای فوق الذکر می بایست نسبت به بازکردن دریچه سدها وجاری نمودن آب رودخانه ها اقدام شود. وطبق پیش بینی های که صورت گرفته از لحاظ سوق الجیشی در دهه های آینده، بدلیل کم آبی این مایع حیاتی جایگزین نفت درمنطقه خواهد شد.

3-مرحله سوم: انتخاب معیار برای سنجش و ارزیابی راه حل های ممکن:

مدیر برای اینکه در زیر انبوهی از اطلاعات قرار نگیرد به تجارب گذشته خود پناه می برد، و یا در تصمیم گیری به نوعی جمع بندی می رسد. در این صورت تکیه کردن به تجارب و استفاده از اصول تجربی که یکی وجود اطلاعات و دیگری مقایسه با نمونه های پیشین است. که ارزیابی راه حل هایی که کمترین هزینه و سود بیشتری دارد و مورد تاکید قرار می دهد.

 بطور مثال: راه حل ممکن که کمترین زیان را در بردارد جاری کردن رودخانه های خوزستان به تالابها  می باشد که باعث مانع از حرکت شن های روان در تالابها می باشد. و از لحاظ زیست محیطی باعث احیاء مراتع و نخلستانها می شود و از نظر اقتصادی و اشتغال برای مردم آن منطقه (رونق) به ارمغان می آورد.

4-مرحله چهارم: تعیین نتایج حاصل از هر یک از راه حل های ممکن: با انتخاب بهترین گزینه، پرونده مساله و فرآیند تصمیم گیری بسته نخواهد شد. زیرا ممکن است مساله به صورت ذاتی و ریشه ای شناخته نشده باشد لذا راه حلها به رفع عارضه ها کمک خواهند کرد نه به حل بنیادی مساله بعد از اجرا از طریق نظام پایش و کنترل، بازخوردها ناشی از تصمیم مورد تحلیل قرار می گیرد و در صورت لزوم فرایند تصمیم اتخاذی اصلاح می گردد.

بطور مثال: در سال 1383 اولین حمله ریزگرد و غبارها به استان خوزستان شکل گرفته که پس از بررسی های بعمل توسط کارشناسان سازمان محیط زیست از بین تصمیمات اتخاذ شده جهت حل این معضل بهترین راه حل ممکن سرازیر کردن آب پشت سدها بود تا تالابهای شادگان و هورالعظیم سیراب شود و مانع از تشکیل و حرکت ریز گرد و غبار به سمت شهرها شود. که این تصمیم مورد اجرا قرار گردید و برای مدتی کوتاه مردم این منطقه بدون دغدغه به زندگی روزمره خود پرداختن و وقتی مشکلی بدین صورت حل گردید. نکته قابل ذکر اینکه تاکنون جهت حل اساسی این مشکل، اقدام عاجلی صورت نگرفته است.

5-مرحله پنجم،ارزیابی راه حل ها از طریق بررسی نتایج حاصل از آنها: در این مرحله تصمیم گرفته شده را پس از اجراء ارزیابی می کنیم. اگر به نتایج مفید و مثبت دست یافتیم نشانه آن است که تصمیم گیری ما درست و موفقیت آمیز بوده است. ولی اگر به نتایج مورد نظر دست نیافتیم راه حل های قبلی را مجدداً بررسی می کنیم تا تصمیم گیری مناسب تری اتخاذ گردد.

بطور مثال: تصمیماتی که دولت در رابطه با بودجه می گیرد می تواند نمونه ای از این گونه باشد. در بیشتر موارد میزان بودجه سال آینده براساس بودجه سال جاری تعیین می شود. بنابراین تصمیماتی که امروز گرفته می شود. حاصل تصمیماتی است که سال ها پیش گرفته می شود.

مرحله نهایی: انتخاب یک راه حل از میان راه های مختلف و ارائه بیانیه تصمیم است که نشانگر تصمیم مدیر می باشد. با انتخاب بهترین گزینه پرونده مساله و فرآیند تصمیم گیری بسته نخواهد شد. زیرا ممکن است مساله بصورت ذاتی و ریشه ای شناخته نشده باشد لذا راه حلها به رفع عارضه ها کمک خواهد کرد نه به حل بنیادی مساله. بعد از اجرا از طریق نظام پایش و کنترل، بازخوردها ناشی از تصمیم مورد تحلیل قرار می گیرد و در صورت لزوم فرآیند تصمیم اتخاذی اصلاح می گردد.

 - متاسفانه درحال حاضر، درانتصاب مدیران سازمانها هیچگونه شایسته سالاری واستفاده از بهترین انتخاب از بین افراد لایق صورت نمی گیرد، نمونه مدیریت اینگونه افراد که بصورت سفارشی توسط بعضی از(نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شورای شهر) در ادارات مشغول به رسیدن به اهداف شخصی خود هستن به وفورقابل روئیت است. وباعث عدم رسیدن سازمان به اهداف خود می باشد. اما کارمندی با 26 سال سابقه در یکی از سازمانهای دولتی و با کلی تجربه کاری، که لایق رشد وارتقاء را دارا می باشد ومی تواند برای آن سازمان سبب کارایی واثربخشی مفیدی باشد، متاسفانه بنا به تصمیم مدیر فرد دیگری انتخاب میشود که هیچگونه آشنایی با وظایف محوله ندارد. وفقط به دلیل روابط ناسالم و درجهت ارضای منافع شخصی چنین تصمیماتی اتخاذ میشود.

(3-1) گزینه هایی برای انتخاب روش تصمیم گیری[2]:

تصمیم گیری، انتخاب یک گزینه از میان گزینه های مختلف است. این انتخاب هنگامی حساب شده است که بیش از یک معیار در گزینش آن بکار گرفته شود.

تصمیم گیری به وجود اطلاعات مورد نیاز بستگی دارد. هر چه اطلاعات کامل تر، جدیدتر و به روزتر باشد امکان تصمیم گیری درست و مناسب بیشتر خواهد بود. در این میان نقش تصمیم گیری مدیران و کارکنان را در عرصه سازمان های نباید انکار کرد. زیرا تصمیم گیری آنان خواه یا ناخواه عامل اقتصادی-فنی-اداری-اجتماعی-سیاسی-فرهنگی در سطوح خرد و کلان ارتباطی تنگاتنگی دارد. این رو نقش آنان در فرآیند تصمیم گیری، بسیار حساس است.

تصمیم گیرندگان در انتخاب یک گزینه از میان گزینه های متعدد غالباً چندین معیار را هم زمان در تصمیم گیری مدنظر قرار می دهند. معیارها گاهی  راستا و گاهی متضاد می باشند مدل های تحقیق در عملیات مانند برنامه ریزی خطی، برنامه ریزی غیرخطی و ... مدلهای تصمیم گیری هستند که بهینه سازی را فقط براساس یک معیار به انجام می رسانند. لذا این مدل ها در زمره مدلهای تک هدفه طبقه بندی می شوند. هدف انتخاب شده این گونه مدلها عموماً مهمترین هدف بوده و سایر اهداف در سایه این هدف به فراموشی سپرده می شوند.

(4-1) روش تصمیم گیری در شرایط اطمینان: وقتی مدیران از وقوع و چگونگی جزئیات یک فعالیت و اقدام به خوبی آگاه هستند. با اطمینان خاطر به اجرای آن مبادرت می کنند و تصمیم گیری درباره شیوه اجرای فعالیت ها به سهولت انجام می گیرد. در واقع متغیر مجهولی که امر تصمیم گیری را با دشواری مواجه سازد، وجود ندارد.

(5-1) روش تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان: در حالتی که بخشی از زوایای فعهالیت ها مشخص و بعضی از زوایای آن نامشخص باشد، تصمیم گیری مشکل است و به شرایط عدم اطمینان وارد می شود.

اگر اطلاعات موجود ناچیز باشد، تصمیم درباره انتخاب و اجرای فعالیت از اطلاعات مخاطره آمیز پیروی
 می کند. در غیر اینصورت، هر اندازه اطلاعات بیشتر باشد، به حالت تصمیم گیری در شرایط اطمینان نزدیک می شود.

(6-1) روش تصمیم گیری در شرایط ریسک: در این روش زوایا و ابعاد فعالیت روشن نیست. وقتی اطلاعات فعالیت به اندازه کافی در دست نیست، مدیران تلاش می کنند از پیشداوری پرهیز و بیشتر به کلیات تکیه کنند تا پس از روش شدن زوایای فعالیت با مشکل مواجه نشود.

در بعضی مواقع نیز مدیران تیزهوش و شجاع اقدام به ریسک می کنند. اگر مدیر هوش و ذکاوت بالایی داشته باشد، تصمیم گیری در شرایط ریسک بهترین حالت ممکن برای اجرای فعالیت است، در غیر اینصورت تصمیم گیری در شرایط ریسک سازمان را با مشکلاتی مواجه می سازد.

(7-1) تصمیم گیری فردی و گروهی: تصمیم گیری در دنیای پیچیده امروز به چالشی برای مدیران و سازمانها تبدیل شده است. تعداد شاخص های تصمیم گیری، تنوع معیارهای کمی و کیفی و لزوم در نظر گرفتن همزمان آن ها اهمیت اثرات و پیامدهای تصمیم و بر پیچیدگی تصمیم ها می افزاید. از این رو در دهه های اخیر، روش های ریاضی و نیز دانش و فنون رایانه محور در حل مسائل تصمیم گیری به یاری آنان شتافته و تکنیک ها و فنون تصمیم گیری چند معیاری و سیستم های پشتیبان تصمیم گیری را ایجاد نموده اند.

بخش دوم: (1-2) مقایسه تصمیمات فردی و گروهی

- یکی از مزایای عمده تصمیم گیری های فردی، سرعت آن است. فرد نباید تشکیل جلسه بدهد و وقت زیادی را صرف مباحثه برای یافتن راه گوناگون کند. بنابراین زمانیکه باید تصمیمی گرفته شود، او از این امتیاز برخوردار است که بتواند به سرعت تصمیم بگیرد.

- تصمیماتی که بوسیله فرد گرفته می شود، از نظر مسئولیت و پاسخگویی، موضوع روشن است. در واقع، به خوبی روشن است که چه کسی تصمیم گرفته است، بنابراین نتیجه کار بر عهده وی می باشد و او نیز مسئولیت را می پذیرد.

- تصمیماتی که بوسیله گروه گرفته می شود، دستخوش کشمکش ها و برخورد قدرت های بین گروه قرار می گیرد. نمونه این گونه تصمیمات، مصوباتی است که در مجالس قانونگذاری به تصویب می رسد. تصمیماتی که در یک جلسه گرفته می شود. با تصمیمی که در جلسه بعد گرفته می شود تفاوت زیادی دارد. این منعکس کننده توانایی ها و فشارهایی است که آنها می توانند بر سایر اعضاء(در رابطه با یک موضوع) وارد سازند اگر چه معمولاً فرد در تصمیمات خود برای همیشه و بصورت کامل پایدار نیست، ولی مقایسه با گروه از ثبات بیشتری برخوردار است.

- در گروه اطلاعات و دانش بیشتر و کامل تری وجود دارد. اطلاعاتی که از منابع مختلف و توسط افراد گوناگون گرفته می شود، به گروه این امکان را می دهد که بار اطلاعاتی تصمیمات را سنگین تر کند. علاوه بر افزایش بار اطلاعاتی، گروه می تواند در سطح غیر متجانس تصمیم بگیرد. به این وسیله دیدگاه های مختلفی ارائه می شود.

شواهد بیانگر این است که همیشه عملکرد گروه از بهترین فرد هم بهتر است. بنابراین کیفیت تصمیماتی که گروه می گیرد در سطح بالاتری است.

فردی باعث می شود که راه حل بیشتر مورد قبول واقع شود. بسیاری از تصمیمات، پس از اتخاذ، مورد تائید قرار نمی گیرد، زیرا افراد، آنها را نمی پذیرند.

موارد زیادی وجود دارد که فرد می تواند بهترین تصمیم را بگیرد. برای مثال اگر تصمیم چندان مهم و در مرحله اجرا نیازی به تعهد زیر دست و کارکنان رده پایین نباشد، بهتر است که به وسیله فرد گرفته شود. به همین شیوه می توان استدلال کرد که اگر اطلاعات به میزان کافی وجود داشته باشد و اگر زیر دستان درباره نتایج حاصل تعهد دهند، بهتر است که تصمیم بوسیله فرد گرفته شود.

اینکه آیا فرد یا گروه باید تصمیم بگیرد یا خیر به میزان اثر بخشی و کارایی بستگی دارد. از نظر اثر بخشی، گروه برتری دارد هر قدر راه حل های ارائه شده بیشتر باشد، آنها می توانند خلاقیت بیشتری داشته باشند،و دقیق تر باشند. تصمیمات گروه کارایی چنانی ندارد. زیرا آنها برای رسیدن به یک راه حل باید وقت و منابع بیشتری صرف کنند.

(2-2) روش های تصمیم گیری گروهی: متداول ترین شکل تصمیم گیری گروهی بصورت تعامل اعضاست. ولی پدیده همرنگ جماعت شدن باعث می شود که تعامل به گونه ای باشد که به اصطلاح افراد، خود کنترلی و خود سانسوری نمایند و نیز هر یک از اعضای گروه تحت فشار قرار می گیرد تا با دیدگاه دیگران موافقت کند.

(3-2) روش طوفان فکری: مقصور از طوفان فکری این است که بتوان از فشارهایی که بر اعضای گروه، جهت سازش وارد می آید کاست و اجازه نداد عواملی مانع از ارائه راه حل های ابتکاری و خلاق شوند. در این روش از فرایندی استفاده می شود که افراد می توانند ابزار نظر نمایند و در عین حال از نقد و انتقاد دیگران مصون بمانند. 

(4-2) روش مبتنی بر ایجاد گروه اسمی: هنگامیکه گروه اسمی تشکیل شود، افراد به هنگام تصمیم گیری حق مباحثه، مبحث یا تفسیر ندارند. اعضاء گروه در جلسه حاضر می شوند، ولی باید بصورت مستقل عمل کنند در این جلسه گام های زیر برداشته می شوند.

1- اعضا به صورت گروه گرد هم می آیند. ولی پیش از اینکه بخشی انجام شود، هر عضو به صورت مستقل نظر یا راه حل خود را درباره مساله بر روی یک صفحه کاغذ می نویسد.

2- پس از گذشت یک دوره زمانی هر عضو، نظر خود را به گروه می دهد. یعنی هر عضو به اطراف میز می رود و نظر خود را به دیگران عرضه می کند تا این که همه نظرها ابراز شود. هیچ بحثی صورت نمی گیرد تا این که همه نظرها نوشته شود.

3- سپس گروه درباره نظرهای ارائه شده مباحثه می کنند، درباره هر یک از آنها توضیح داده می شود و آنها را ارزیابی می کنند.

4- هر عضو گروه بصورت ساکت و آرام و بدون مشورت با دیگران نظرها و عقاید ابراز شده را برحسب اولویت تنظیم می کند. تصمیم نهایی گرفته شده عقیده یا راه حلی است که بیشترین نمره را آورده است.

مزیت عمده روش مبتنی بر ایجاد گروه اسمی در این است که به گروه اجازه می دهد گرد هم آیند. ولی هر کس باید بصورت مستقل بیندیشد.(هیچ تبادل نظری صورت نگیرد).

(5-2) میزگرد از راه دور: جدیدترین روش در تصمیم گیری، شیوه ای است که در آن گروه اسمی با تکنولوژی پیشرفته رایانه ای در هم آمیخته می شود. این روش را جلسه، میزگرد یا گروههایی الکترونیکی(میزگرد از راه دور) می نامند.

اگر تکنولوژی لازم در دسترس باشد. موضوع بسیار ساده می شود. حدود 50 نفر اطراف یک میز که به شکل نعل اسب است، می نشینند. همه  صندلی ها خالی است و تنها تعدادی ترمینال رایانه مشاهده می شود.

مسائل به افراد مشارکت کننده داده می شود و آن ها پاسخ های خود را بر روی صفحه تلویزیون می نویسند. نظر هر عضو و آرای داده شده، بر روی صفحه تلویزیونی که در اتاق وجود دارد، ظاهر می شود.

مزیت عمده گروههایی الکترونیکی سرعت و صداقت است. مشارکت کنندگان در جلسه هم دیگر را نمی شناسند و پیام خود را ارسال می نمایند. این پیام بر روی صفحه تلویزیون ظاهر می شود. همچنین صداقت در بالاترین حد خود است. و هیچ نوع تنبیه یا عقوبتی در پی نخواهد داشت. سرعت بسیار بالاست، زیرا کلک زدن ها از بین می رود، پای هیچ گونه بحثی به میان نمی آید و اگر کسی بخواهد حرفی بزند لازم نیست که دیگران حرف خود را قطع کند.

بخش سوم: نقش ارزشهای حاکم بر تصمیم گیری:

در تمام فراگردها، اعمال، وظایف و نقشهای مدیریتی، آنچه که حد و مرز، قوت بخش، هادی و راهبر مدیر می باشد. ارزشها حاکم خواهند بود. برای مسلمانان یک قاعده محوری در  دایره ارزشهای حاکم ترسیم شده است.

 قدرت باریتعالی، بالاترین قدرت ها دست به حمایت هرکس اقدام کند هیچ کس نمی تواند بر او پیروز گردد، همانطور که اگر حمایت خود را از کسی برگیرد هیچ کس قادر به حمایت او نیست.

انسان موحد در تمام اعمال و رفتار خود، دست عنایت خداوند را لمس نموده و در موفقیت یا مشکلات توکل بر او دارد و آن چرا که در کتاب آسمانی بر انسان فرستاده شده است، چراغ راه خود قرار می دهد. از جمله این رهنمودهای الهی توکل و مشورت می باشد.

«... و در کارها با آنها مشورت کن، اما هنگامی که تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن، زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد، اگر خداوند شما را یاری کند، هیچ کسی بر شما پیروز نخواهد شد و اگر دست از یاری شما بردارد کیست که بعد از شما را یاری کند و مومنان تنها بر خداوند باید توکل کنند.                               (سوره مبارکه آل عمران-آیه ها 160-159)

 تصمیم گیری کارآمد= تلاش و فراهم نمودن اسباب و وسایل + مشورت با دیگران + توکل برخدا

حدیث (12) امام علی علیه السلام:

اِذاً احتَجتَ الِیَ المشورَهِ فی اَمرِ حَد طَراَ علیکَ فاستَبدهِ ییداَیه الشَبّاَن، فَانهَّمُ اَحدَّ اذهانا و اسَرع حَدسا، لُمَّ رُدَّهُ بَعد ذلِکَ اِلی رأی الکلهولِ و اشیوُخ لیستَعقبوهُ و یُحسینُوا، الاختیار لَهُ فَانَّ تجربَتَهُم اکثَرُ:

هر گاه به مشورت نیازمند شدی، نخست به جوانان مراجعه نما، زیر آنان ذهنی تیزتر و حدسی سریع تر دارند. سپس (نتیجه) آنان را به نظر میان سالان و پیران برسان تا پیگیری نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند، چرا که تجربه آنان بیشتر است.       

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 25 ص 337ح 86

نتیجه گیری:

فرآیند تصمیم گیری در دو موقعیت متفاوت آغاز خواهد شد. در یک موقعیت که مبتنی بر مدیریت بر مدیریتی منفعل می باشد شرایط و تحمیل درون و برون سازمانی، مساله ای را پیش روی مدیر قرار می دهد و مدیر به ناچار می باید راه حلی را برای حل مشکل بیابد. در موقعیت دیگر که مبتنی بر مدیریتی فعال و تعاملی می باشد. مدیر، شناسایی فرصتهای تصمیم را سرلوحه کار خود قرار می دهد و سعی در یافتن چاره ای بنیادی برای توسعه سازمان و رسیدن به اهداف سازمان می باشد.

هرگز یک مدل و تکنیکهای منشعب از آن بطور کامل نمی توانند برای تمام موقعیتها، پوشش کاملی را ارائه نماید. برخی از تصمیمات مدیر از طریق منطق و عقلانی می باشد. و متاسفانه برخی دیگر ناشی از بده و بستانهای فامیل بازی و باند بازیهایی که هم اکنون در سازمانها و ادارات ما حاکم است، می باشد. در بعضی از ادارات عده ای در سازمان بدلیل روابط خارج از ضوابط سازمانی (فامیل بازی-همشهری-هم طایفه ای-بچه محلی) برای تامین منافع خود در سازمان از طریق رابطه پنهانی که بین ایشان و مدیرمسئول آن سازمان می باشد.

        از، امتیازات (شغلی) خارج از ضوابط بهره مند می شوند. و این گروه جهت منافع خود نقش بسزایی بر تصمیمات مدیر دارند.

هم اکنون نمونه هایی از این مدیران در خوزستان به وفور پیدا می شود. که هیچ کس در سرجای خودش نیست. کارمند ساده سازمانی بدون هیچگونه سر رشته در امور شهری و فقط به دلیل اینکه رئیس شورای شهر از بستگانش می باشد. شهردار یکی مناطق اهواز می شود. یک فرد نظامی که هیچ سررشته ای از صنعت مهم واستراتژی نفت ندارد مدیر یکی از شرکتهای نفتی در اهواز منصوب می شود.

در پایان: تصمیم گیرندگان ما وقتی هیچگونه سر رشته ای و آشنایی با سازمانها ندارند. آیا می توانند اثر بخش باشند. سیاست گذاران ما با تصمیمات غلط خود ضرر و زیان کلانی به کشور ومردم ما وارد نمودن آیا زمان آن فرا نرسیده است که تصمیات عقلایی اتخاذ شود؟

                                                                                                  ((والسلام))

                                                                                      جانبازجنگ تحمیلی، محمدرضابابادی

منابع:

1) کتاب مدیریت عمومی دکتر سید مهدی الوانی، تهران (1374)

2) رابیز، استیفن پی. مبانی رفتاری سازمانی، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهش های فرهنگی ، تهران (1378) ،خورشیدی، عباس، مدیریت و رهبری آموزش، انتشارات سیطرون، تهران (1382)

---

[1]- (کتاب مدیریت عمومی دکتر سید مهدی الوانی) چکیده مقاله ویژگی تصمیم گیری و مدیریت اسلامی نوشته دکتر جاسبی

[2] - رابیز، ایتفسن پی. مبانی رفتار سازمانی ترجمه علی پارساییان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهش های فرهنگی تهران 1378،خورشیدی، عباس، مدیریت و رهبری آموزش، انتشارات سیطرون، تهران (1382)