تصمیم گیری درباره استفاده یا عدم استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی

علیرضا اصغری

این متن به هیچ وجهی بیان کننده نحوه تصمیم گیری در خصوص شبکه های اجتماعی نیست

علیرضا اصغری

دانشجوی مدیریت بازرگانی دانشگاه ازاد اراک

930340007

درس رفتار سازمانی

مقدمه:

دستاوردهای بشر از صنعت و فناوری های نوین علاوه بر منافعی که برای بشر داشته و رفاهی که برای او به ارمغان آورده است، همواره آسیب هایی را نیز به همراه داشته است. اگرچه بسیاری از ابداعات و نوآوری ها با انگیزه تأمین رفاه و آسایش و تحکیم ارزش های انسانی و در جهت نیل به کمال شکل گرفته است، اما در عین حال به دلیل برخی کج فکری ها و استفاده های نادرست از ابزارهای جدید، این اختراعات، گاه جسم و جان و اخلاق و روان انسان ها را مورد آسیب قرار داده و گاه فرهنگ و اعتقادات و رفتارهای اجتماعی وی را دگرگون کرده است.

اینترنت به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیت ها و کارکردهای متعدد و گسترده اش، بخش های مختلف زندگی انسانی را تحت تأثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است. مبنا و هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات است.

در حالی که هنوز هیچ کس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت به صورت کاربرد اصلی آن درآید، شبکه های اجتماعی اینترنتی پای به عرصه وجود گذاشتند. این موضوع در بین کاربران اینترنتی چنان مورد استقبال قرار گرفت که به جرأت می توان گفت یکی از تأثیرگذارترین سرویس های ارائه شده در اینترنت و وب که در سال های اخیر تحول شگرفی در نظام اجتماعی کشورهای مختلف جهان به وجود آورده، شبکه های اجتماعی اینترنتی بوده است.

تغییر و تحولات در نظام اجتماعی ناشی از اینترنت، انکار ناپذیر است. این تغییرات حتی شیوه برقراری ارتباط شاگرد و استاد و روش تدریس در سطوح دانشگاهی را هم متحول کرده است. این امر به طور اساسی قابلیت انجام تحقیقات توسط دانشجویان و به اشتراک گذاشتن یافته های آنها با دیگران را بالا برده است. امروزه حتی بچه ها هم به نوعی برای تکالیف درسی و برقراری روابط اجتماعی خود به اینترنت وابسته شده اند. دانش آموزان انتظار دارند که دامنه فرآیند یادگیری خود را در هر لحظه که نیازمند سئوال و برقراری رابطه با استاد باشند، به خارج از محدوده های کلاس گسترش دهند. پست الکترونیکی، اتاق های گفتگو و نشست های اینترنتی باعث گردیده تا ارتباط دانشجویان با استاد و مطالب درسی خود بیشتر گردد. این امر نکته مثبتی برای آینده آموزش و تعلیم محسوب می شود و همه اینها مرهون اینترنت، وب و شبکه های اجتماعی مجازی است.

این روزها با توجه به استقبال گسترده کاربران اینترنتی خصوصاً قشر جوان و نوجوان از شبکه های اجتماعی مجازی، بررسی مسائل مربوط به این شبکه ها جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و برنامه ریزی دقیق توسط مسئولان فرهنگی و اجتماعی و نیز والدین، ضروری است

 

تصمیم گیری:

تصمیم گیری فرآیند بررسی ، پیش بینی و ارزیابی نتایج از راه حل های موجود و انتخاب قطعی یک راه حل برای رسیدن به هدف است. تصمیم گیری بخش مهمی از زندگی است زیرا تصمیم های ما، زندگی را می سازند. انتخاب ها و تصمیم های ما به ما قدرت می دهند .تصمیم گیری قضاوت و انتخاب بین دو یا چند راه حل است که هرکسی در زندگی شخصی و محیط کار و اجتماع ، در هر مقام و مسئولیتی که باشد ، با آن روبروست و گاه این تصمیم می تواند بسیار مهم و حیاتی باشد . تصمیم گیری نشانه ی رشد و بلوغ و مسئولیت پذیری افراد است.تصمیم گیری درست و سنجیده موجب شادی و احساس موفقیت می شود و سازگاری و اعتمادبه نفس فرد را افزایش می دهد و این حالت نه تنها در تصمیم گیرنده در اطرافیانش هم اثر مثبت می گذارد و بهداشت روانی فرد و اعضای خانواده را تامین می کند.

فصل اول: تصمیم گیری

انواع تصمیم گیری

ساده: تصمیم گیری هایی که در مورد مسائل روزمره و عادی زندگی گرفته می شوند ، مثل انتخاب مسیرهای خاص برای رفتن به سر کار.

اضطراری : تصمیم هایی که در شرایط اضطراری (وقتی ناگهان با مسئله ای مواجه می شویم) گرفته می شوند.برای مثال وقتی دوستی با تعارف سیگار رفتار پرخطری را پیشنهاد می کند ، چه تصمیمی می گیریم؟

احساسی: تصمیم هایی که بر اساس واکنش های هیجانی مثل احساس ترحم، ترس ، نگرانی، غم و …گرفته می شوند.مانند کمک به دیگران در شرایط بحرانی و خاص مانند وقوع زلزله، سیل، مرگ بستگان و …

آنی:تصمیم هایی هستند که در شرایط غیر مترقبه گرفته می شوند مثل پیدا شدن یک اتومبیل درمسیر حرکت ما، تصمیم گیری درست می تواند مانع یک تصادف شود.در این نوع تصمیم گیری معمولا نخستین راه حلی که به ذهن خطور می کند ، انتخاب و اجرا می شود.

تقدیری:زمانی که فرد قدرت و مهارت تصمیم گیری کمی دارد ، تصمیم را به شانس واگذار می کند مانند فردی که پاسخ صحیح سوال را نمی داند اما یکی از گزینه ها را علامت می زند.

تاخیری: گاهی فرد برای فرار از تصمیم گیری چالش بر انگیز ، آن را به تاخیر می اندازد .در واقع کار امروز را به فردا انداختن است.

تصمیم گیری منطقی و اساسی:تصمیم هایی که به تعمق و تفکر بیشتری نیاز دارند زیرا اثر آن تا مدت های طولانی زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می دهد ، مثل انتخاب همسر، رشته تحصیلی ، شغل و … این نوع تصمیم گیری ها معمولا بر اساس واقعیت ها انجام می شوند.

عوامل تاثیر گذار بر تصمیم گیری

اطلاعات:دانش، آگاهی و اطلاعاتی که درباره ی آن موضوع از منابع مختلف بدست می آوریم.

فشارهای اجتماعی:فرهنگ، آداب و رسوم، عرف و قانون جامعه ای که در آن تصمیم گیری می کنیم.

موقعیت اجتماعی: نقش، جایگاه و منزلت اجتماعی (اداری، تحصیلی و شغلی و …)برتصمیم گیری فرد اثر می گذارد.

فشار همسالان و گروه: فشار گروه هایی که به آنها تعلق خاطر داریم نیز می تواند در تصمیم گیری ما دخالت داشته باشد.

ویژگی های شخصی: عقاید، ارزش ها، احساسات و باورهای درونی هر شخصی در تصمیم گیری های او تاثیر دارند.

سن افراد: خصوصیات مربوط به هر دوره ی سنی مثل نوجوانی ، جوانی ،بزرگسالی و سالمندی در تصمیم گیری های افراد نقش بسزایی دارند.

موقعیت مکانی و زمانی:قرار گرفتن دریک مکان و زمان خاص می تواند تصمیم گیری فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

خواسته ها و آرزو های والدین:تمایلات و خواسته های والدین در تصمیم گیری فرزندان بخصوص نوجوانان تاثیر زیادی دارد.مثلا فرزندی که مجبور می شود به خاطر رضایت والدین رشته و شغل خاصی را برخلاف میل و علاقه ی خود انتخاب کند.

رسانه جمعی: تبلیغات و پیام هایی که از طریق رسانه های جمعی منتشر می شوند ، می توانند تصمیم گیری های افراد را تحت تاثیر قرار دهند.

نقش و اهمیت تصمیم گیری

زمینه رشد عاطفی ، اجتماعی و روانی تصمیم گیرنده را افزایش می دهد.

تصمیم گیری درست و سنجیده به موفقیت می انجامد و در نتیجه احساس رضایتمندی هر چه بیشتر را در فرد فراهم می کند.

حس مسئولیت پذیری را بیشتر کرده و به فرد کمک می کند تا پیامد های تصمیم خود را بر عهده گیرد.

نیاز استقلال طلبی فرد را ارضا می کند.

اعتماد به نفس و خود باوری فرد را زیاد می کند.

فصل دوم:شبکه های اجتماعی

اهداف و کارکردهای شبکه های اجتماعی از دیدگاه کلی:

1. سازماندهی انواع گروه های اجتماعی مجازی

همان گونه که فلسفه وجودی شبکه های اجتماعی واقعی، تشکیل و پیوند گروه های اجتماعی بر محور مشترکات اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، بسیاری از شبکه های اجتماعی در اینترنت نیز با انگیزه سازماندهی کردن گروه های اجتماعی مجازی با تکیه بر اشتراکات مختلف شکل می گیرند. پیدا است که اعضای این اجتماعات مجازی با پیوندهایی که با یکدیگر دارند، در مجموع به دنبال تحصیل یک هدف مشترک در دنیای واقعی که غالباً هدفی سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی است، هستند.

2.توسعه مشارکت های اجتماعی

در شبکه های اجتماعی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می شوند. تأثیرگذاری قابل توجه شبکه های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در جوامع مختلف به حدی بوده است که اخیراً تعداد قابل توجهی از شبکه های اجتماعی، دقیقاً با هدف توسعه مشارکت اجتماعی مردم در زمینه های خاص ایجاد شده اند.

3.به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها توسط اعضا

یکی از رویکردهای اصلی شبکه های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقه مندی های کاربران شبکه با یکدیگر است. موضوعِ به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها در شبکه های اجتماعی، از چنان اهمیتی برخوردار است که می توان گفت بدون آن، شبکه اجتماعی معنا نخواهد داشت. هدف از این کار آن است که هر یک از کاربران بتواند دغدغه های خود را مطرح نموده و در جریان دل مشغولی های دیگران نیز قرار بگیرد. همچنین از طریق این ویژگیِ شبکه های اجتماعی کاربران می توانند به بسیاری از نرم افزارهایی که سایر کاربران به اشتراک گذاشته اند، به آسانی دسترسی داشته باشد.

4.ایجاد محتوا توسط اعضا

بر خلاف سایر رسانه ها که مخاطبان، چندان تعاملی در تولید محتوا و انتخاب محتوای دلخواه خود ندارند، در وب سایت های شبکه های اجتماعی، کاربران می توانند تولید کننده، تأثیرگذار و دارای قدرت انتخاب و بهره برداری از تنوع بیشتری باشند. با توجه به این مطلب، پایگاه های شبکه های اجتماعی بیش از هر رسانه دیگری می توانند با پیشرفت فناوری و توسعه جوامع به برتری های سایر رسانه ها همچون تلویزیون که از قوه شنیداری و دیداری به خوبی بهره می برد، خاتمه دهند.

5.تبلیغات هدفمند اینترنتی

شبکه های اجتماعی در اینترنت، یکی از منابع مهم برای کسب درآمد از راه تبلیغات به شمار می آیند؛ چرا که اعضای شبکه های اجتماعی در صفحات مربوط به خود درباره علایق خود صحبت می کنند و این به شرکت های تبلیغاتی اجازه می دهد که بر اساس همین علایق، برای آنها آگهی بفرستند. علاوه بر این، بسیاری از شرکت ها با ایجاد حساب کاربری و صفحات شخصی در شبکه های معروف، با سایر کاربران و مشتریان خود و نیز سایر شرکت ها ارتباط برقرار نموده و امور تجاری خود را پیش می برند.

مزایای شبکه های اجتماعی از دیدگاه کلی

1.انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی

اخبار شبکه های اجتماعی بدون سانسور منتشر می شوند و این می تواند یک مزیت تلقی شود؛ هرچند امکان تکثیر اطلاعات مخدوش و نادرست نیز در این شبکه ها بیش از نسل قبلی رسانه ها است. البته امکان مقایسه و تحلیل اطلاعات برای مخاطبان وجود دارد و نباید بنا را بر اعتماد به هر آنچه در این شبکه ها تولید و بازنشر می شود، گذاشت. تحلیل اخبار متناقضی که در این نوع پایگاه ها منتشر می شود، قدرت نقد و نگاه عمیق تر به مسائل اجتماعی را فراهم می کند. این نوع پایگاه ها به مخاطبان خود فرصت می دهند تا از تبعیت کورکورانه فاصله گرفته و در درازمدت به خرد نقادانه روی آورند.

2.امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف

امروزه شبکه های اجتماعی، مهد تمدن ها و فرهنگ های مختلف بشری است. وجود زبان های مختلف در رسانه های اجتماعی، امکان حضور تمام افراد جامعه را فراهم می کند که می توانند فرهنگ حاکم بر جامعه خود را به معرض دید عموم بگذارند. اینکه یک جوان بتواند با امثال خود در کشورهای دیگر جهان ارتباط برقرار کند، باعث می شود تا این رسانه ها به مکانی تبدیل شوند که وی بتواند فرهنگ ها و آداب و رسوم کشور خود را به دیگران معرفی کند و به اشتراک بگذارد. همچنین در این شبکه ها ایده های جدید جهت گسترش جامعه، معرفی شده و مورد بحث قرار می گیرند. سازمان ها نیز می توانند فرهنگ و دیدگاه خود را در معرض دید تمام جوامع قرار دهند.

 3.شکل گیری و تقویت خرد جمعی

یکی از شاخصه های مهم شبکه های اجتماعی مجازی، پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط هایی اطلاق می شود که به مثابه یک پردازشگر عظیم، اطلاعات را پردازش و پایش می کند. همانند دنیای ابر کامپیوترها که قدرت پردازشی آنها، از ترکیب چندین پردازشگر منفرد حاصل می شود، نیروی تفکر و ذهن کاربران شبکه اجتماعی، به مدد تعاملات اجتماعی اینترنتی و بهره گیری از ابزارهای اینترنتی با یکدیگر ترکیب و همراه می شوند و نیرویی عظیم با قدرت پردازشی بالا پدید می آورند. این مطلب به خوبی ضرب المثل بزرگمهر را که گفته است: «همه چیز را همگان دانند» در ذهن تداعی می کند.

4.امکان بیان ایده ها به صورت آزادانه و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگران

شبکه های اجتماعی، ارسال بازخورد از سوی مخاطب و همکاری و همگامی کاربران با همدیگر را تسهیل کرده و آنها را به مشارکت در بحث ها تشویق می کنند. این شبکه ها مرز و خط کشی بین رسانه و مخاطب را از بین برده اند. اغلب شبکه های اجتماعی برای مشارکت اعضا و دریافت بازخورد، باز هستند. آنها رأی دادن، کامنت گذاشتن و به اشتراک گذاری اطلاعات را تشویق می کنند. به ندرت مانعی برای تولید و دسترسی به محتوا در این وب سایت ها وجود دارد. رسانه های سنتی عمل انتشار را انجام می دادند و محتوا را برای مخاطب ارسال می کردند؛ ولی در رسانه های اجتماعی فضایی برای گفتگو و محاوره دوطرف وجود دارد و جریان ارتباطی از حالت یک سویه به دوسویه تغییر پیدا کرده است.

5.کارکرد تبلیغی و محتوایی

حضور افراد در شبکه های اجتماعی، احتمال مشارکت ها و کنش های اجتماعی را در آنان افزایش می دهد. پس هر چه پیوند افراد و اعضا درشبکه ها، بیشتر و انبوه تر باشد، همراهی و تعاملات و نزدیکی دیدگاه ها و حرکت همسو و مشترک، محتمل تر خواهد شد. از این رو، استفاده از چنین فضایی برای معرفی و تبلیغ و همچنین هم راستایی مخاطبان در جهت اهداف رسانه ای خود، نقش بسیار و تأثیر بالایی دارد.

6.ارتباط مجازی مستمر با دوستان و آشنایان

شبکه های اجتماعی در اینترنت، موجب گسترده تر شدن دامنه ارتباطات ما شده است. ما می توانیم آشنایانی را که مدت بسیاری است از آنها خبر نداریم یا از آن ها بسیار دور هستیم، در فضای مجازی پیدا کنیم و معاشرتمان را با آنان از سر بگیریم. دوستانی را که زمان درازی است ندیده ایم، بار دیگر می بینیم و در مجموعه ای گسترده تر، به دوستی مان ادامه می دهیم. می توانیم از کتاب ها، فیلم ها، سلایق و عقاید یکدیگر استفاده کنیم و آنها را با سایر دوستانمان به اشتراک بگذاریم؛ آن هم با چند کلیک. در حالی که این کارها، پیش تر بسیار وقت گیر بودند و نیاز به حوصله فراوانی داشتند و همه اینها در نهایت، به رشد فکری و تکامل دسته جمعی کاربران کمک می کند.

7.تبلیغ و توسعه ارزش های انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی

گرچه به علت غلبه ابعاد دیگر شبکه های اجتماعی، بعد ارزشی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است، اما به جرأت می توان گفت که یکی از قابلیت های مهم شبکه های اجتماعی که تاکنون مورد غفلت واقع شده ، فراهم کردن فضایی بین المللی جهت تبلیغ و اشاعه ارزش های دینی، اعتقادی، انسانی و اخلاقی است. بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی افرادی هستند که در صورت تبلیغ صحیح ارزش های اخلاقی و انسانی، از آن استقبال کرده و تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.

8.یکپارچه سازی بسیاری از امکانات اینترنتی و وبی

مزیت اصلی شبکه های اجتماعی، یکپارچه سازی امکانات پایگاه های مختلف است. امکاناتی از قبیل ایجاد صفحات و پروفایل های شخصی، ساخت وبلاگ ها، جستجوی اینترنتی، اطلاع از اخبار و رویدادها و شرکت در فضاهای گفتگو (چت روم ها و فروم ها) و فضا برای آپلود فایل ها که تا پیش از این کاربران برای استفاده از هر کدام از آنها باید عضو سایتی می شدند، اکنون از طریق تنها یک عضویت ساده، امکان پذیر است. وب سایت های شبکه اجتماعی، محل ارائه خدمات جدید در قالب های مختلف هستند. این وب سایت ها به راحتی با پایگاه های اینترنتی بزرگ دنیا مانند: گوگل، یاهو و حتی پایگاه های تخصصی، لینک داخلی برقرار می کنند و از امکانات آنها در وب سایت خود استفاده می کند.

9.توسعه مشارکت های مفید اجتماعی

ایجاد انسجام اجتماعی در بین مردم و تسریع در سازماندهی فعالیت های مفید سیاسی و اجتماعی، از آثار مثبت شبکه های اجتماعی است.

 10.افزایش سرعت در فرایند آموزش و ایجاد ارتباط شبانه روزی بین استاد و شاگرد

بی شک، شبکه های اجتماعی اینترنتی نقش بسیار موثری در توسعه آموزش های تخصصی و عمومی دارند. گرچه به علت عدم امکان نظارت علمی، بسیاری از محتواهای اینترنتی هنوز به مرتبه قابل قبولی از اعتبار علمی نرسیده اند، اما در عین حال شبکه های اجتماعی یکی از عرصه های اینترنتی هستند که کاربران بی شمار آنها به صورت خودجوش اقدام به آموزش و انتقال دانسته های تخصصی و عمومی خویش به دیگران می کنند. علاوه بر این، شبکه های اجتماعی علمی و آموزشی نیز به صورت تخصصی و با هدف آموزش از راه دور یا همان آموزش مجازی، مشغول فعالیت هستند.

با استفاده از شبکه های اجتماعی آموزشیِ مجازی، دانش آموزان و دانشجویان می توانند دامنه فرآیند یادگیری خود را در هر لحظه که نیازمند سؤال و برقراری رابطه با استاد یا سایر دانشجویان هم رشته ای باشند، به خارج از محدوده های کلاس گسترش دهند.

11.افزایش اعتماد، صمیمیت و صداقت در فضای سایبر

مردم در گذشته استفاده از فضای تعاملی مانند چت را تجربه کرده اند؛ اما در این فضا، کاربران کمتر شخصیت و هویت خود را به درستی اعلام می کنند و از نام ها و شخصیت های مستعار استفاده می کنند؛ زیرا به این فضا اعتماد لازم را برای بازگو کردن حقیقت ندارند. با شکل گیری وب سایت های شبکه اجتماعی مانند: مای اسپیس، اورکات، فیس بوک، توییتر و... مردم صداقت را جهت پیداکردن دوستان قدیمی، لذت استفاده از علم و... به همراه اعتماد واقعی به دست آوردند. به گفته بیشتر کارشناسان تا قبل از به وجود آمدن شبکه های اجتماعی، موضوع اعتماد و صمیمیت فضای سایبر در سراسر دنیا لمس نشده بود؛ ولی زمانی که شبکه هایی مانند اورکات و فیس بوک پا به عرصه اینترنت گذاشتند، مردم با اعتماد به این پایگاه ها باعث گسترش صمیمیت در بین یکدیگر شدند.

پیامدهای منفی شبکه های اجتماعی:

1.شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذب

به علت عدم امکان شناسایی هویت واقعی اعضا و نیز عدم امکان کنترل محتوای تولید شده توسط کاربران شبکه های اجتماعی، یکی از مهم ترین پیامدهای منفی این شبکه ها، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذبی خواهد بود که توسط برخی از اعضای این شبکه ها و با اهداف خاص و غالباً سیاسی منتشر می شود.

2.تبلیغات ضد دینی و القای شبهات

در شبکه های اجتماعی اینترنتی نیز مانند سایر رسانه ها، افراد و گروه های مغرض با اهداف از پیش تعیین شده و با شیوه های مخصوص، اقدام به تبلیغات ضد دینی و حمله به اعتقادات مذهبی می نمایند. گاه پس از تحقیق و ریشه یابی درمی یابیم که هدف اصلی گردانندگان برخی از این شبکه ها، دین زدایی و حمله به مقدسات بوده است.

3.نقض حریم خصوصی افراد

معمولاً شبکه های اجتماعی ابزارها و امکاناتی را در اختیار کاربران خود قرار می دهند تا آنها بتوانند تصاویر و ویدئوهای خویش را در صفحه شخصی خود قرار دهند. همین طور، کاربران می توانند اطلاعات شخصی خود را نیز در این شبکه ها قرار دهند.

در اغلب شبکه های اجتماعی، برای حفظ حریم خصوصی افراد راه کارهایی ارائه شده است؛ برای مثال، دسترسی به تصاویر و اطلاعات را با توجه به درخواست کاربر محدود می نمایند و یا اجازه مشاهده پروفایل کاربر را به هر کسی نمی دهند؛ ولی این راه ها کافی نیستند. مشکلاتی از قبیل ساخت پروفایل های تقلبی در شبکه های اجتماعی و عدم امکان کنترل آنها به دلیل حجم بالای این هرزنامه ها، باعث می شود که افرادی با پروفایل های تقلبی به شبکه های اجتماعی وارد شوند و با ورود به حریم های خصوصی افراد مورد نظر، تصاویر و اطلاعات آنها را به سرقت برده و شروع به پخش تصاویر در اینترنت کنند.

4.انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی اجتماع

جامعه مجازی، هیچ وقت جایگزین جامعه واقعی نخواهد گردید؛ بلکه به عنوان تسهیل کننده تجارب اجتماعی عمل خواهد کرد. تسهیلات ارتباطی به ما امکان می دهد تا در سطح جهانی و از راه دور به شیوه ای جدید با اجتماعاتی که منافع مشترکی داریم، بپیوندیم. در نتیجه، با پیوستن به این «اجتماعات از راه دور» قادر خواهیم بود تا در دنیای واقعی نیز روابط اجتماعی بهتری با همسایگان، همکاران و سایر شهروندان جامعه واقعی برقرار سازیم.

5.تأثیرات منفی رفتاری

هر شبکه اجتماعی فرهنگ ارتباطاتی خاص خود را دارد، یعنی منش و گفتار مخصوص و منحصر به فردی را برای خود برگزیده است. البته می توان شبکه هایی را یافت که فرهنگ ارتباطاتی تقلیدی برای خود برگزیده اند. فرد با عضویت در هر شبکه اجتماعی درگیر نوع خاصی از فرهنگ ارتباطاتی می شود که شامل: برخورد، تکیه کلام، اصطلاحات مخصوص، رفتار، تیپ شخصیتی و ظاهری و... است. بدون تردید، میزان تأثیرپذیری فرد از این محیط، صفر مطلق نخواهد بود. پس هر شبکه اجتماعی، هویت مطلوب خود را ترویج می کند.

مثلاً در سایت هایی مثل فیس بوک و فرندفید و توییتر، کاربر در کنار اینکه عضو جامعه بزرگ پایگاه مورد نظر است، در گروه و شبکه های اجتماعی کوچک تری نیز عضو می شود. هر کدام از این گروه ها وابستگی خاص خود را دارند و به تبع، فرهنگ ارتباطاتی مخصوص. پس فرد در تأثیرپذیری از فرهنگ ارتباطاتی این گروه ها بر خود لازم می بیند که هویت ارتباطاتی خود، یعنی سبک و هویت کنش های کلی خویش در ارتباط با دیگران را تغییر دهد؛ هر چند این تغییر هویت موقت و محدود به زمان و مکان خاصی باشد؛ ولی بدون تردید در هویت واقعی فرد بی تأثیر نخواهد بود و به طور کلی، همه اجزای یک شبکه اجتماعی که فرد با آن در تعامل است، در ضمیر ناخود آگاه فرد تاثیر می گذارد. هویت ارتباطاتی فرد نیز چیزی نیست که به ضمیر ناخودآگاه مرتبط نباشد

در تحقیقی که در ایران صورت پذیرفت، مصاحبه شوندگان دلایل زیر را برای استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی ذکر کردند: پیدا کردن دوستان قدیمی، فعالیت در عرصه اجتماع، تبادل نظر با دیگران، یافتن افراد همفکر و دارای اشتراکات هویتی و فرهنگی، رفع نیاز های روانی، یافتن هویت جدید خارج از مکان و زمان، دسترسی به اخبار جدید، ارائه و دسترسی به نو آوری ها و طرح های جدید، ابراز نظر مخالف که امکان بروز آزادانه آن وجود ندارد و ... با این توصیف مشاهده می کنیم دلایل گرایش به شبکه های اجتماعی بیشتر از آن که جنبه ی منفی داشته باشد، دارای جنبه های مثبت است. در زیر به صورت مفصل تر برخی از مهمترین دلایل روان شناختی را نیاز می کنیم؛

شبکه‌های اجتماعی، با قابلیت‌هایی که در اختیار فرد قرار می‌دهد مانند ایجاد محیطی شخصی، انتخاب دوستان، آزادی در بیان نظرات و مخالفت با نظرات دیگران، آزادی در استفاده از تفریحات مختلف و... حسی از کنترل شخصی و اراده‌ فردی را به کاربر خود منتقل می‌کنند. این آزادی عمل و حس کنترل، یکی از اصلی‌ترین دلایل گرایش افراد به‌خصوص جوانان به شبکه‌های اجتماعی است.

کسب هویتی دلخواه
افراد شبکه های اجتماعی می توانند هوشی کاملاً دلخواه داشته باشند و بر پایه همان هویت خودساخته و البته بعضاً دروغین، ارتباط مجازی خود را با دیگران گسترش دهند. جنبه های مختلف این هویت کاملاً در اختیار فرد است و بدون نگرانی از واقعیت ها و ارزیابی دیگران، فرد می تواند هر چه را می خواهد، در این هویت منعکس کند.

نوجویی و هیجان‌خواهی

شبکه‌های اجتماعی مجازی پدیده‌ای جدید و نوظهور هستند که قابلیت‌های مکرر و بعضاً پرهیجان را به کاربران خود می‌دهد مانند آشنایی با برنامه‌های جدید، طرح موضوع‌های شگفت‌انگیز و پرتحرک، خلق صحنه‌های اعجاب‌آور، ارائه‌ی اطلاعات جدید و... در نتیجه افرادی که از هیجان‌خواهی بالایی برخوردارند، برای ارضای این نیاز خود بیشتر به سمت شبکه‌های اجتماعی می‌روند.

میل به محبوبیت و خودشیفتگی

پژوهش ها نشان می دهد شبکه های اجتماعی بهشت افرادی است که دچار اختلال شخصیت خودشیفتگی هستند یا حداقل میل زیاد به محبوبیت دارند؛ زیرا آنها می توانند بدون داشتن روابط دوستانه واقعی، تعداد زیادی رابطه موهوم و تخیلی برای خود دست و پا کنند؛ بنابراین شبکه های اجتماعی مجازی توهم محبوبیت را صرفاً بر اساس کمیت تعداد دوستان برای فرد به وجود می آورد.

حفظ ارتباط با دیگران در عین تنهایی

برخی افراد به دلیل ویژگی های شخصیتی و تغییرات سبک زندگی، ترجیح می دهند در عین تنهایی و داشتن زندگی خصوصی، با جهان پیرامون خود ارتباطات گسترده ای نیز برقرار کنند. شبکه های اجتماعی مجازی از قبیل فیس بوک، توئینر، گوگل پالاس و ...به بهترین حال ممکن این نیاز را برآورده می کنند.

 

میل برای فرار از محرک‌های تنش‌آور

برخی کاربران شبکه اجتماعی برای رهایی از تنش روزمره و ایجاد فراغت، به سمت این فضا می روند شبکه های اجتماعی مجازی نیز می تواتند اوفات خوشی را برای آنان فراهم کنند تا فرد بتواند ضمن برخورداری از این قابلیت، نگرانی ها و تنش های خود را با دوستان خود مطرح کنند و در نهایت به گونه ای از طرف آنان حمایت اجتماعی دریافت کنند.

 

 باورهای غیرمنطقی و غیرسازشی

باورها و افکار غیرمنطقی و نادرست می‌تواند زمینه‌ استفاده‌ مفرط از شبکه‌های اجتماعی را ایجاد کند؛ از جمله این باورها می‌توان به این موارد اشاره کرد: «فقط فرد در شبکه‌های اجتماعی برای خود کسی است و در آنجا قابل احترام است»؛ «هیچ‌کس در بیرون از این شبکه‌های اجتماعی مجازی از من خوشش نمی‌آید»؛ «شبکه‌های اجتماعی تنها جایی است که واقعاً می‌شود مردم را شناخت»؛ «هر کسی به نوعی عضو این شبکه‌هاست.

ارضای نیازهای روانی

در نظریه ی جان مولر (2000) افراد از آن رو شیفته یک شیء یا فرد یا فعالیتی خاص می شوند. که نیازی را در آنها ارضا کند. طبق این نظریه می توان بیان داشت افراد با گرایش به شبکه های اجتماعی تا حدی نیازهای خود را بر آورده می کنند. مثلاً افراد با کاوش در ابعاد فنی شبکه های اجتماعی مجازی، توانایی بالقوه ذهنی خود را ابزار می کنند، یا با ابعاد مختلف شخصیت خود که پیش از این پنهان بود، آشنا می شوند، عقاید و نیازهای هنری خود را بیان و به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا می کنند و ... از سویی شبکه های اجتماعی محملی برای گریز از وافعیت و وسیله ای برای ارضای نیازهای روانی است.

ایجاد حس پیشرفت و غرور

حضور در شبکه های اجتماعی مجازی و کار با اینترنت، هر روز تجربه ی جدیدی را در اختیار کاربران قرار می دهذ. این فضا به فرد امکان پیشرفت و دریافت پاداش های بی شماری را می دهد. مانند یادگیری ساختن یک پست الکترونیکی، ساختن یک وبلاگ، امکان تولید در این، فضا، رفتن به صفحات دیگر کاربران، آشنایی با اصطلاحات این محیط مجازی و ... این موارد در درجه اول احساس فعال بودن و در درجه ی دوم حس غرور و عزت نفس می دهد. در ادامه فرد به مرور احساس می کند بودن در این فضا به او قدرت می دهد، بعد از مدتی نیز فرد در نزد خود برای حفظ این منزلت و غرور، بیشتر به این فضا قدم می گذارد.

اضطراب اجتماعی

در بسیاری ازتحقیقات روان شناسی بر ارتباط بین اضطراب اجتماعی، هراس اجتماعی و کمرویی با گرایش به استفاده از اینترنت رابطه مثبت یافته اند. در واقع مطالعات حاکی از آن است که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در هنگام ارتباط آنلاین احساس راحتی و خود افشایی بیشتری می کند. این افراد تعامل آنلاین را برای حفظ گمنامی و دوری از شرکت در تعاملاتی که ترس از ارزیابی دیگران به وسیله مشاهده وجود دارد، راحت تر یافته اند

 

احساس کنترل و تأثیر گذاری

شبکه های اجتماعی؛با قابلیت هایی که در اختیار فرد قرار می دهد مانند ایجاد محیطی شخصی، انتخاب دوستان، آزادی در استفاده از تفریحات مختلف و حسی از کنترل شخصی و اراده فردی را به کار بر خود منتقل می کنند. این آزادی عمل و حس کنترل، یکی از اصلی ترین دلایل گرایش افراد به خصوص جوانان به شبکه های اجتماعی است.

اعتیاد اینترنتی

گرچه برخی معتقدند افراد با استفاده مکرر و زیاد از اینترنت دچار اعتیاد اینترنتی می شوند، که البته نکته درستی است، در ادامه، اعتیاد اینترنتی و حالات روان شناختی محتمل بر آن نیز، به نوبه خود، باعث گرایش بیشتر افراد به سمت اینترنت و شبکه های اجتماعی می شود. در واقع، قطع بودن یا عدم دسترسی به اینترنت برای افرادی که دچار اعتیاد اینترنتی شده اند، باعث ایجاد حالات افسردگی و اضطراب می شود و این افراد برای رهایی از این حالات ناخوشایند دوباره به سمت استفاده از شبکه های اجتماعی و اینترنت می روند.

بررسی کوتاهی از بزرگترین  شبکه اجتماعی (فیسبوک)

نیم نگاهی به آمار و ارقام فیسبوکی بیاندازیم.

مهمترین انگیزه های استفاده از فیسبوک

حفظ روابط قدیمی-آشنایی با مردم جدید-سرگرمی آفزایش محبوبیت کاربر-گذراندن وقت-معرفی خود و ابزار وجود-آموزش و یادگیری-استفاده در امور مدیریتی و کسب و کار

زمان و میزان استفاده از فیسبوک:

کاربران به طور میانگین بین 10 تا 60 دقیقه را در فیسبوک میگذرانند که زنان معمولا زمان بیشتری را صرف می کنند.کمترین زمان استفاده از فیسبوک در روز های تعطیل است.همچنین مطالعات نشان داده است بین سن کاربران و زمانی صرف شده همبسگی منفی وجود دارد. یعنی هرچه سن کاربران بیشتر گزارش شده باشد میزان استفاده کمتر است

تعداد دوستان:

هر کاربر میانگین 150 تا 300 دوست در این شبکه اجتماعی دارد.در بسیاری از موارد کاربران اظهار داشتند که برخی از دوستانشان را هرگز نمی شناسند و مطالعات نشان داده است هر چه میزان افراد ناشناخته در لیست دوستان بیشتر باشد نشان دهنده نیاز کاربر به گریز از تنهایی و خودشیفتگی است.

طی مطالعات دیگری مشخص شده است که زنان دوستان بیشتری در لیست خود نسبت به مردان دارند و همچنین تیپ های شخصیتی برون گرا در مقایسه با درون گرا تمایل بیشتری به داشتن دوستان گسترده داشتند.

میزان و نوع اطلاعات منتشر شده:

بیشترین اطلاعاتی که کاربران منتشر کرده اند درباره خودشان است(پست الکترونیک-تاریخ تولد-محل زندگی - تصاویر شخصی) و بیشتر موارد سعی می کند اطلاعات  را درست وارد کنند. زیرا معتقد بودند که موجب ایجاد افزایش اعتماد می شود.

تاثیر استفاده از فیسبوک:

مطالعات زیادی در زمینه تاثیر فیسبوک بر زندگی دانشجویان انجام شده است که به شکل زیر است.

تاثیر بر خود افشاگری:

عکلی خود آگاه یا ناخود اگاه که طی ان فرد اطلاعات خود را برای دیگری افشا میکند که این اطلاعات می تواند از قبیل افکار ارزو ها طرز تفکر و .... باشد

تاثیر فیسبوک بر شکل گیری مباحث آنلاین و حضور اجتماعی:

فیسبوک در این زمینه نیز تاثیرات مثبت یا منفی را گذارده است اما پژوهش هایی که در این خصوص صورت گرفته سبک خاصی از مباحثه درخصوص مساعل مختلف نشان نمی دهد

تاثیر فیسبوک بر عملکرد تحصیلی

افرادی که جز فیسبوک هستند در مقایسه با افراد که عضو نیستد عملکرد تحصیلی بهتری داشتند.

سخن نهایی:

از نظر من فیسبوک و شبکه های اجتماعی صرفا جهت کسب درامد و سود جویی ایجاد نشده اند و سازندگان آنان درپی عوارض مثبت آنان نیز بوده اند. در ابتدای ایجاد شبکه های اجتماعی چه کسی فکر می کرد این گونه شود؟این آمار تنها برای فیسبوک و امثال آن است.بنابر آمارو ارقام فیسبوک در سال 2009 350 میلیون کاربردر آن فعالیت میکرده اند. اما در حال حاضر که شبکه های اجتماعی به گوشی های هوشمند منتقل شده است این آمار و ارقام چند صدبرابر شده است.

 برخی از آمار ارقامی که در بالا مشاهده کردید آمار کشور آمریکا و برخی دیگر مختص کشور عزیز خودمان است. پس مشکلات به وجود آمده فقط برای کشور ما نیست.

فکر میکنم به جای منع شبکه های اجتماعی باید استفاده درست از آن را آموزش بدهیم.

به نظر شما استفاده بیش از اندازه شبکه اجتماعی اعتیاد است؟یا شاید ناتوانی در تصمیم گیری است؟

استفاده یا عدم استفاده از شبکه های اجتماعی در کدام نوع از انواع  تصمیم گیری گنجانده می شود؟هیچ کدام؟

اگر خودتان عضو و طرفدار درجه 1 یک شبکه اجتماعی هستید چقدر فکر میکنید که می توانید آن را ترک 

کنید؟دلایل شما برای ماندن در آن شبکه ها چیست؟

 ویدیویی هم در این زمینه تهیه کرده ام که تماشای آن خالی از لطف نیست.

لینک دانلود  

 منابع:

عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به شبکه های اجتماعی،فیسبوک (ع.ک)

http://isna.ir

Wikipedia.org

http://www.ideabaran.ir

http://www.mefaonline.ir